Ten księżycowy krajobraz szybko przeobraził się w ponad 600 ha łąk, lasów, ogrodów, skupisk nietypowych gatunków roślin i zwierząt. W celu zniwelowania wpływu złego podłoża na roślinność (gleby o głębokości od 0,2 do 0,7 cm mocno zbielicowane, piaszczysto – gliniaste, półprzepuszczalne o kwasowości w granicach ph 3 – 4) dokonano przemieszczenia ok.3,5 mln.m3 oraz dowiezienia 0,5 mln m3 ziemi rodnej i torfu. Tak powstał jeden z największych parków śródmiejskich w Europie. Decyzja o jego utworzeniu zapadła w grudniu 1950 roku na posiedzeniu Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach. Propagatorem i inicjatorem jego powstania był gen. Jerzy Ziętek, który stanął na czele Komitetu Budowy WPKiW. W lipcu 1951 roku ruszyła budowa, która w założeniach miała być próbą przywrócenia życia środowisku zdewastowanemu przez przemysł. Górnicze hałdy zamieniały się w „zieloną wyspę” w samym centrum przemysłowej aglomeracji. Park powstawał w trójkącie trzech miast: Katowic, Chorzowa i Siemianowic Śląskich. W powyższym okresie Park był jedynym w swoim rodzaju obiektem przyrodniczo – rekreacyjnym tej skali na terenie nie tylko Polski, ale i Europy i do dziś dzień pozostaje jednym z największych tego typu przedsięwzięć. Była to także pionierska w skali Europy i największa w kraju pomyślnie zakończona próba przywrócenia do życia zdewastowanego przez przemysł środowiska naturalnego.
Od początku jego budowa była masową akcją społeczną. Do pracy przyłączyły się tysiące ludzi: od młodzieży szkolnej po pracowników urzędów. Przedsiębiorstwa zabezpieczały transport materiałów, ludzie składali datki pieniężne, prowadzona była sprzedaż kartoników filatelistycznych z dopłatą na budowę WPKiW oraz wiele innych akcji mających na celu zebranie środków na rozbudowę Parku. Projektant Parku, prof. Władysław Niemirski wziął pod uwagę zróżnicowany program przyszłej działalności Parku i powiązał jego podstawowe założenia funkcjonalne z istniejącymi już warunkami topograficznymi. Zaprojektował on m.in. w zielonej przestrzeni dwa rejony: cichy, gęsto obsadzony drzewami i krzewami, który miał służyć biernemu wypoczynkowi i kulturalno- rozrywkowy do czynnego odpoczynku. W ich obrębie wydzielił następnie sześć sektorów, w tym młodzieżowy, gdzie m.in. na terenie starej cegielni? powstało wesołe miasteczko. Powoli parkowa scenografia stawała się coraz bardziej urozmaicona, wybudowano 9 fontann, w tym główną, w samym sercu parku.
Aż 113 ha zajęła część festynowa, gdzie stanął duży krąg taneczny i dwa małe z estradą. Co wieczór odbywały się tu wieczorki taneczne, imprezy artystyczne. W latach 50. cały czas przybywało w parku nowych inwestycji: stadion, zoo, wesołe miasteczko, planetarium. Od 1957 roku zaczęła kursować nizinna kolej, jedyna tego typu w Europie. Na ponad 5 km trasie woziła ludzi m.in. do wesołego miasteczka i zoo. Dziesięć lat później ruszyła kolej linowa „Elka”. Spacerowicze mieli do dyspozycji 70 km alejek, 2400 ławek, 850 foteli i leżaków. W 1962 roku zainaugurował działalność Ośrodek Turystyczny PTTK, który – jak podają źródła – w kontakcie z większością biur podróży w Polsce planował ruch turystyczny na Śląsku. Do dyspozycji miał nawet dwa autokary marki „San”. Rok później ruszył Ośrodek Harcerski, młodzież miała do dyspozycji tzw. pawilon ruchowy, camping, pole namiotowe. Jedną z najbardziej udanych inwestycji okazał się Ośrodek Sportów Wodnych, położony nad stawem połączonym z Kanałem Regatowym. Można było wypożyczyć kajaki, rowerki wodne, a nawet przejechać się motorówką. W niedziele i święta przychodziło do parku nawet 150 tys. osób. Ci, którzy woleli ciszę i spokój chętnie odwiedzali sławną łabędziarnię, świątynię Petrycha, rosarium czy nieistniejące już alpinarium którego obecnie następcą jest usytuowany w innej części parku ogród bylinowy. Inni szaleli w wesołym miasteczku, bo park w założeniach miał być miejscem, gdzie każdy znajdzie coś dla siebie.
Kalendarium
12.1950 rok – posiedzenie Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach, zapada decyzja o powstaniu WPKiW
07.1951 rok – początek budowy parku
1954 rok – rozpoczyna się budowa Śląskiego Ogrodu Zoologicznego
12.1955 rok – otwarcie Planetarium Śląskiego
07.1956 rok – dobiega końca budowa Stadionu Śląskiego
1957 rok – inauguracja budowy Śląskiego Wesołego Miasteczka
1957 rok – rusza kolejka wąskotorowa
07.1961 rok – oddano do użytku Ośrodek Postępu Technicznego
15.12.1962 rok – rozpoczyna działalność Ośrodek Turystyczny PTTK
1963 rok – odbywa się pierwszy plener artystyczny, (ostatni w 1983 roku). Ich efektem jest powstanie Galerii Rzeźby Śląskiej
1963 rok – przekazano do użytku Ośrodek Harcerski
12.06.1966 rok – otwarcie kąpieliska Fala
07.09.1967 rok – zaczyna kursować kolej linowa Elka
24.06.1968 rok – uroczyste otwarcie Rosarium
1968 rok – powstaje Hala Wystaw Kapelusz
05.1975 rok – otwiera podwoje Górnośląski Park Etnograficzny
1985 rok - powstaje Duża Gwiazda, czyli największy diabelski młyn w Polsce
2007 rok – powstaje Park Linowy Palenisko
2011 rok - zakończenie gruntownej rewitalizacji rzeźby "Żyrafa" i wpisanie jej do rejestru zabytków
2012 rok – zorganizowano pierwszą "Wigilię dla Samotnych"
2013 rok – zakończenie prac renowacyjnych bramy Śląskiego Ogrodu Zoologicznego
09.2014 – prezentacja sześciometrowej rzeźby komara "Dron"
2020 rok – po 40 latach do Śląskiego Ogrodu Zoologicznego powróciły pingwiny
12.07.2021 rok – uroczyste otwarcie Ogrodu Japońskiego
